www.groetenuitleeuwarden.nl

IJs uit een karretje : De IJsbeer

De IJsbeer

Waar zijn ze gebleven? Wanneer was het voorbij? Ergens aan het eind van de jaren tachtig of aan het begin van de jaren negentig?
Ik weet het niet...

De OPA van mevrouw Kuiper-Nammensma (Ingezonden)

In mijn jeugd stond er op een warme zomermiddag altijd wel eentje bij de uitgang van zwembad Nylân. Dan kwam je met je tas vol natte zwemspullen bij de kar staan.
Voor een paar kwartjes of zo had je al een klein kartonnen bekertje ijs van de IJsbeer of de Friesche Koe. Een ‘grote jongen’ stond achter de kar. Later begrijp je dat vele scholieren zo iedere zomer hun zakcenten hebben aangevuld.
Je zag ze vroeger overal in de stad. De oudere jongens hadden een bromfietsversie van de beroemde bakfiets. Anderen moesten eerst een heel eind fietsen voordat ze hun ijs konden gaan verkopen.
Van de binnenstad tot het recreatiegebied De Groene Ster, wat nog een hele onderneming moet zijn geweest op zo’n logge bakfiets, voorzien van kilo’s ijs.

In de tijd dat ikzelf student was interviewde ik voor de ziekenomroep eens een jongen die voor de IJsbeer werkte. Het viel me tegen wat hij verdiende. Ik wist het zeker. Dat is geen bijbaantje voor mij.

Heeft u nog eigen foto's van IJsbeerkarretjes ?
Lees de oproep onderaan deze pagina...

Lezersreactie:  IJSBEER Anekdotes

Remco-Jan Veldman uit Leeuwarden mailde ons: "Ik vind weer wat jeugdherinneringen terug op deze leuke site. De foto''s van de IJsbeer waar ik als 18 jarige mijn vakantiebaantje had in de zomer van 1980. Ik stond op de Bloemetjesmarkt..
We kregen van de heer Sjeedlich (red.: Schädlich?), een dikke Duitser en eigenaar van de IJsbeer, 25% van de dag opbrengst. Ik weet nog dat ik een keer 400 gulden omzet had op de bloemetjesmarkt, en dat ik 100 gulden had verdiend. Dat was veel voor die tijd.
Het ijsklaar maken van de karren moest je zelf doen, middels grote brokken ijs uit een vriezer die je met een hamer tot gruis moest slaan. Dan had je van die elementen die je om en om met een laag zout moest vullen. Er gingen ongeveer 4 van die elementen in de kar. Je moest wel zorgen dat je geen zout morste, want anders had je zoute staven."
Johan Planting mailt ons:
"Die jongen op de foto, dat ben ik. Ik had volgens mij dat paarse ding, die blouse, net nieuw gekregen van mijn moeder."

De IJsbeer aan Achter de Hoven

Een andere herinnering komt van Jos Felen: “Ik heb zelf ook bij de ijsbeer gewerkt. Dit was in de periode van circa 1980. Je kreeg inderdaad 25% van de omzet. Het tekort moest je zelf betalen en dat ijs hakken deed je ook zelf.
 Dhr. Sjeedlich was puur een luie donder, die zo min mogelijk werk verrichte in de periode dat ik werkte. De IJsbeer was eigendom van mevrouw Bruinsma. Deze aardige lieve vrouw runde de zaak samen met haar zoon Harry.
 Deze jongeman zie ik als volwassenen nog wel eens op de ijsbeer rijden. Een hart van goud hadden Harry en mevrouw Bruinsma.. Echter dat kon ik niet zeggen van dhr. Sjeedlich. Die sliep iedere ochtend goed uit, kwam met zijn peukje naar beneden en ging dat met zijn dure auto wat rijden.

De topdagen waren inderdaad de “Bloemetjes- markt” waar ik met een hele dag hard werken een omzet van 1100 gulden had!
En dus 275 gulden voor mezelf. Maar met de slechte dagen mocht je blij zijn dat je een omzet van 40 gulden had en daarvan slechts 10 gulden voor jezelf overhield”.

De bouwval van de IJsbeer

Meer lezersreactie:  IJSBEER Anekdotes

Frans van Merode, een neef van Mw Bruinsma, mailt ons:
"Ik heb in mijn jeugd veel tijd doorgebracht bij De IJsbeer. De eerste eigenaar van deze ijsfabriek was mijn opa Anne Bruinsma en zijn vrouw Hiltje. De ijsfabriek werd later overgedaan aan mijn oom en tante Schadlich senior."
Dhr. Van Merode hielp zelf ook vaak mee om het ijs te bereiden: "Ik weet nog dat vroeger de ijscomannen in vaste dienst waren.
De mensen die het ijs bereidden waren toen dikke Koen, een stugge man, maar met een goed hart en zijn zoon Freddy. Harry Schadlich en ik hielpen ook vaak mee."
Staven ijs werden voorbereid om later als chocodips te worden verkocht. En in de vroege ochtend, rond zeven uur, stonden ze al ijsbekertjes te vullen.

"Ook de ijslolly's hebben we wel geproduceerd en ingepakt. De smaak mochten we soms ook bepalen, citroen vond ik altijd lekker."
De IJsbeer was eerst gevestigd op nummer 20, het pand waar Dhr. van Merode geboren is. Later verhuisde zijn opa naar nummer 22, een pand met meer uitbreidingsmogelijkheden.

2006 - Grou

De ijscokarretjes, die vroeger een lichtgevend ijsbeertje op hun dak hadden, stonden inderdaad in onbewoonbaar verklaarde woninkjes.

Bettie Huizinga herinnert zich nog een dagelijkse tocht langs de IJsbeer op weg naar school :
“Zo nu en dan kochten wij daar wel eens een ijsje. Ik ben in 1939 geboren in de Fabrieksteeg. Om naar de Van Sytsemaschool te gaan moesten wij er wel langs.
Ik zelf weet niet meer of wij regelmatig ijs mochten kopen, want ik kwam uit een groot gezin.
Maar ondanks de armoede die men had is het toch een van de mooiste periodes geweest in mijn leven".

Dhr. Jacob Klompstra stuurde ons deze foto uit zomer 2006, gemaakt bij Restaurant Trije huis in Grou aan het water.
"Het karretje is gebruikt door de IJsbeer. De eigenaar van het restaurant heeft hem van zijn vader geërfd, die heeft hem in het verleden gekocht. 
Hij ziet er  op de foto mooier uit dan -ie in werkelijkheid is."

De IJsbeer had een opslagplaats.  In een zijstraatje van Achter de Hoven, vlak naast de Fabrieksteeg. Een hele rij vervallen oude panden, arbeidershuisjes of oude werkplaatsen.  Er stond ook een oud schoolgebouw. 
Ergens in het midden van de jaren tachtig is deze hele omgeving met de grond gelijk gemaakt. Tegenwoordig staan hier kantoorgebouwen.

Stijntje Hons-de Jong uit Zwitserland mailt:
"Mijn broer Anne de Jong heeft de karretjes in 1991 van de IJsbeer overgenomen en vent in de zomer nog steeds met ijs, nu onder de naam de Friese Koe".
 

Leeuwarden Toen Interactief
  • Heeft u zelf ook nog herinneringen aan de IJsbeer of de Friesche Koe?
  • Heeft u nog eigen foto's van IJskarretjes ?
    (Vanwege auteursrechten liever geen foto's uit boeken of tijdschriften)

E-mail ons, wij zien uw reactie graag tegemoet.

Met uw reactie kunnen wij dit hoofdstuk completer maken.  Laat ons weten of u naamsvermelding op “Groeten uit Leeuwarden” wel / niet op prijs stelt.

Zoals u ziet krijgen we zo nu en dan oude foto's bij dit onderwerp aangeleverd.
Dit is de heer Janson, ingezonden door een familielid.
"De foto met mijn opa is gemaakt in de Romkeslaan," aldus Grietje Pol-Janson.
"Hij woonde op een bovenwoning, en op de achtergrond  van de foto zie je de kantoren van Hartelust." Het monumentale pand van Hartelust staat er nog steeds. Een aannemer wil het omtoveren tot een appartementencomplex.
Dhr. I.S. Huizinga
mailt ons in reactie hierop :
"De foto van de ijsfabriek is volgens mij van latere datum.

Wie, waar en wanneer ?

Het hoekgebouw was eerst een manufacturen zaak en op de andere hoek (staat op de foto)  tegenover de kanaalstraat zat een lorre boer."
Verder herinnert hij zich vooral het lekkere ijs: "Ik vond een ijsje van de bekende melk ijslolly's erg lekker,die je nergens anders zag. En als je een ijsje mocht kopen dan werd er het papier afgerold, een maatstokje op de ijsrol gedrukt met metalen plaatjes, die dan de maat aangaf  waar gesneden werd, een rond koekje er tegen snijden en een ander koekje er tegen aan.
Ik deed er nooit lang mee want ik beet er stukken vanaf."