IJs uit een
karretje : De
IJsbeer |
|
Waar
zijn ze gebleven? Wanneer was het voorbij? Ergens aan het eind van de
jaren tachtig of aan het begin van de jaren negentig?
Ik weet het niet...
|
|
In
mijn jeugd stond er op een warme zomermiddag altijd wel eentje bij de
uitgang van zwembad Nylân. Dan kwam je met je tas vol natte zwemspullen
bij de kar staan.
Voor een paar kwartjes of zo had je al een klein
kartonnen bekertje ijs van de IJsbeer of de Friesche Koe. Een ‘grote jongen’ stond achter de kar.
Later
begrijp je dat vele scholieren zo iedere zomer hun zakcenten hebben
aangevuld.
Je
zag ze vroeger overal in de stad. De oudere jongens hadden een
bromfietsversie van de beroemde bakfiets. Anderen moesten eerst een heel
eind fietsen voordat ze hun ijs konden gaan verkopen.
Van de binnenstad tot het recreatiegebied De Groene Ster, wat nog een hele
onderneming moet zijn geweest op zo’n logge bakfiets, voorzien van
kilo’s ijs.
In
de tijd dat ikzelf student was interviewde ik voor de ziekenomroep eens
een jongen die voor de IJsbeer werkte. Het viel me tegen wat hij
verdiende. Ik wist het zeker. Dat is geen bijbaantje voor mij.
|
Heeft u nog eigen foto's
van
IJsbeerkarretjes ?
Lees de oproep onderaan deze pagina...
|
Lezersreactie:
IJSBEER Anekdotes |
Remco-Jan
Veldman uit Leeuwarden mailde ons:
"Ik vind weer wat jeugdherinneringen terug op
deze leuke site. De foto''s van de IJsbeer waar ik als 18 jarige
mijn vakantiebaantje had in de zomer van 1980. Ik stond op de
Bloemetjesmarkt..
We kregen van de heer Sjeedlich (red.:
Schädlich?), een dikke Duitser en
eigenaar van de IJsbeer, 25% van de dag opbrengst. Ik weet nog dat
ik een keer 400 gulden omzet had op de bloemetjesmarkt, en dat ik
100 gulden had verdiend. Dat
was veel voor die tijd.
Het ijsklaar maken van de karren moest je zelf doen,
middels grote brokken ijs uit een vriezer die je met een hamer tot
gruis moest slaan. Dan had je van die elementen die je om en om met
een laag zout moest vullen. Er gingen ongeveer 4 van die elementen
in de kar. Je moest wel zorgen dat je geen zout morste, want anders
had je zoute staven."
Johan Planting mailt ons:
"Die jongen op de foto, dat ben
ik. Ik had volgens mij dat paarse ding, die blouse, net nieuw
gekregen van mijn moeder." |
|
Een andere herinnering komt van
Jos Felen: “Ik heb zelf
ook bij de ijsbeer gewerkt. Dit was in de periode van circa 1980.
Je kreeg inderdaad 25% van de omzet. Het tekort moest je zelf
betalen en dat ijs hakken deed je ook zelf.
Dhr. Sjeedlich was puur een luie donder, die zo min mogelijk werk
verrichte in de periode dat ik werkte. De IJsbeer was eigendom van
mevrouw Bruinsma. Deze aardige lieve vrouw runde de zaak samen met
haar zoon Harry.
Deze jongeman zie ik als volwassenen nog wel eens op de ijsbeer
rijden. Een hart van goud hadden Harry en mevrouw Bruinsma..
Echter dat kon ik niet zeggen van dhr. Sjeedlich. Die sliep iedere
ochtend goed uit, kwam met zijn peukje naar beneden en ging dat
met zijn dure auto wat rijden. |
De topdagen waren
inderdaad de “Bloemetjes- markt” waar ik met een hele dag hard
werken een omzet van 1100 gulden had!
En dus 275 gulden voor mezelf. Maar met de slechte dagen mocht je blij zijn dat je een omzet
van 40 gulden had en daarvan slechts 10 gulden voor jezelf
overhield”.
|
|
Meer lezersreactie:
IJSBEER Anekdotes |
Frans van Merode, een neef van Mw
Bruinsma, mailt ons:
"Ik heb in mijn jeugd veel tijd doorgebracht bij De IJsbeer. De
eerste eigenaar van deze ijsfabriek was mijn opa Anne Bruinsma en
zijn vrouw Hiltje. De ijsfabriek werd later overgedaan aan mijn
oom en tante Schadlich senior."
Dhr. Van Merode hielp zelf ook vaak mee om het ijs te bereiden:
"Ik weet nog dat vroeger de ijscomannen in vaste dienst waren.
De mensen die het ijs bereidden waren toen dikke Koen, een stugge
man, maar met een goed hart en zijn zoon Freddy. Harry Schadlich
en ik hielpen ook vaak mee."
Staven ijs werden voorbereid om later als chocodips te worden
verkocht. En in de vroege ochtend, rond zeven uur, stonden ze al
ijsbekertjes te vullen. |
|
"Ook de ijslolly's hebben we wel geproduceerd en ingepakt. De
smaak mochten we soms ook bepalen, citroen vond ik altijd lekker."
De IJsbeer was eerst gevestigd op
nummer 20, het pand waar Dhr. van Merode geboren is.
Later verhuisde zijn opa naar nummer 22, een pand met meer
uitbreidingsmogelijkheden. |
|
De ijscokarretjes, die vroeger een lichtgevend ijsbeertje op hun
dak hadden, stonden inderdaad in onbewoonbaar verklaarde
woninkjes.
Bettie Huizinga
herinnert zich nog een dagelijkse tocht langs de IJsbeer op weg
naar school :
“Zo nu en dan kochten wij daar wel eens een ijsje. Ik ben in 1939
geboren in de Fabrieksteeg. Om naar de Van Sytsemaschool te gaan
moesten wij er wel langs.
Ik zelf weet niet meer of wij regelmatig ijs mochten kopen, want ik kwam
uit een groot gezin.
Maar ondanks de armoede die men had is het toch een van de mooiste
periodes geweest in mijn leven".
|
Dhr.
Jacob
Klompstra stuurde ons deze foto uit zomer 2006, gemaakt bij
Restaurant Trije huis in Grou aan het water.
"Het karretje is gebruikt door de IJsbeer. De eigenaar van het
restaurant heeft hem van zijn vader geërfd, die heeft hem in het
verleden gekocht.
Hij ziet er op de foto mooier uit dan -ie in werkelijkheid
is." |
De
IJsbeer had een opslagplaats. In
een
zijstraatje van Achter de Hoven, vlak naast de Fabrieksteeg. Een hele rij
vervallen oude panden, arbeidershuisjes of oude werkplaatsen. Er stond ook een oud schoolgebouw.
Ergens in het midden van
de jaren tachtig is deze hele omgeving met de grond gelijk gemaakt. Tegenwoordig
staan hier kantoorgebouwen.
Stijntje Hons-de Jong uit Zwitserland mailt:
"Mijn broer Anne de Jong heeft de karretjes in 1991 van de IJsbeer
overgenomen en vent in de zomer nog steeds met ijs, nu onder de naam de
Friese Koe".
|
Leeuwarden Toen Interactief
|
- Heeft u zelf ook nog
herinneringen aan de IJsbeer of de Friesche Koe?
- Heeft u nog eigen
foto's van
IJskarretjes ?
(Vanwege auteursrechten liever geen foto's uit boeken
of tijdschriften)
E-mail
ons, wij zien uw reactie graag tegemoet.
Met uw
reactie kunnen wij dit hoofdstuk completer maken. Laat ons weten of u naamsvermelding op “Groeten uit
Leeuwarden” wel / niet op prijs stelt.
|
Zoals u ziet
krijgen we zo nu en dan oude foto's bij dit onderwerp
aangeleverd.
Dit is de heer Janson, ingezonden door een familielid.
"De foto met mijn opa is gemaakt in de Romkeslaan," aldus
Grietje Pol-Janson.
"Hij woonde op een bovenwoning, en op de achtergrond van
de foto zie je de kantoren van Hartelust." Het monumentale pand
van Hartelust staat er nog steeds. Een aannemer wil het
omtoveren tot een appartementencomplex.
Dhr. I.S. Huizinga mailt ons in reactie hierop :
"De foto van de ijsfabriek is volgens mij van latere datum. |
|
Het hoekgebouw was eerst een manufacturen zaak en op de andere
hoek (staat op de foto) tegenover de kanaalstraat zat een lorre
boer."
Verder herinnert hij zich vooral het lekkere ijs: "Ik vond een ijsje van de
bekende melk ijslolly's erg lekker,die je nergens anders zag. En
als je een ijsje mocht kopen dan werd er het papier afgerold,
een maatstokje op de ijsrol gedrukt met metalen plaatjes, die
dan de maat aangaf waar gesneden werd, een rond koekje er tegen
snijden en een ander koekje er tegen aan.
Ik deed er nooit lang mee want ik beet er stukken vanaf." |
|